Naarmate we ouder worden, moeten we steeds meer moeite doen om goed te kunnen zien. Dit heeft invloed op alle dagelijkse activiteiten in en om het huis. Wilt u ook op hogere leeftijd zelfstandig thuis blijven wonen, dan doet u er goed aan uw woning tijdig aan te passen. Meer kleurcontrast, betere verlichting en valpreventie zijn de belangrijkste aanpassingen in huis bij een afnemend gezichtsvermogen.
Zien op hogere leeftijd
Vroeg of laat krijgt elke oudere te maken met een afnemend gezichtsvermogen. Zo heeft iemand van 65 jaar 30% meer licht nodig om te kunnen functioneren dan een 20-jarige. Op dit moment hebben 1,4 miljoen Nederlanders een oogaandoening. Door de vergrijzing neemt dit aantal de komende jaren fors toe. De meest voorkomende oogklachten bij ouderen zijn:
- Wazig zien: last van tegenlicht en verstoorde kleuren
- Verlies van details: moeite met lezen en gezichtsherkenning
- Verlies van overzicht: beperkt gezichtsveld, meer hoofdbewegingen
Vormen van afnemend gezichtsvermogen bij ouderen
Oplossingen bij slechtziendheid
Er zijn verschillende oplossingen om het zelfstandig functioneren met een visuele beperking gemakkelijker maken. De belangrijkste aanpassingen die u in en om het huis kunt doorvoeren zijn:
1. Meer contrast en kleur
Naarmate we ouder worden, ervaren we steeds minder verschil in kleurintensiteit. Ouderen nemen objecten, maar ook muren, plafonds en vloeren steeds minder goed waar. Zij raken hun oriëntatie kwijt in huis en het risico op vallen en stoten neemt toe. Door contrasterende kleuren te gebruiken zijn objecten beter zichtbaar. Meer contrast tussen vloeren en murenzorgt voor een betere oriëntatie in huis.
Zet zoveel mogelijk donkere kleuren of zwart tegenover lichte kleuren zoals geel, oranje en wit. Lichte kleuren treden naar voren, donkere kleuren treden naar achteren. Houd er rekening mee dat de helderheid die jonge mensen zien niet gelijk is aan wat ouderen waarnemen. Bij bovenstaande afbeelding lijkt het verschil tussen groen en rood voldoende, maar bij omzetting naar monochroom vallen de groene letters vrijwel geheel weg.
2. Goede verlichting
Om goed te kunnen zien, hebben ouderen meer licht nodig dan jongeren. Een ouder oog is bovendien gevoeliger voor lichtveranderingen. De aanpassingstijd duurt langer. Naast voldoende verlichting is het dan ook belangrijk dat het gehele huis zo veel mogelijk egaal is verlicht. Maak daarbij vooral gebruik van indirect licht. Een goede verhouding in lichtintensiteit is 1:3:10 (voor omgeving, nabije omgeving en taakverlichting), wat betekent dat u driemaal zoveel licht nodig heeft in uw nabije omgeving en tienmaal zoveel licht voor taakverlichting als in uw directe omgeving.
Met slimme verlichting kunt u de verlichting centraal aansturen, handmatig of volgens voorgeprogrammeerde sferen als 'lezen', 'tv-kijken' of 'avond'. Zo beschikt u met één druk op de knop over de juiste hoeveelheid licht voor dat moment. Voor aparte ruimtes zoals toilet, kelder of schuur zijn lichtsensoren een goede oplossing.
Slimme verlichting van Osram
3. Valpreventie
Voorkomen is beter dan genezen. Dat geldt bij ouderen in het bijzonder voor vallen of stoten. Verwijder drempels of losliggende tapijten, creëer brede loopgangen, monteer beugels bij trap en opstapjes en voorkom uitstekende voorwerpen die niet vanaf de vloer beginnen. Verwijder losliggende kabels en vervang vanwege de veiligheid ook glazen deuren.
4. Geluid
Slechtzienden missen vaak overzicht in huis. Vanzelf oriënteren zij meer op het gehoor of gevoel dan op het zicht. Speel daarop in met een hoor- en voelbaar verschil tussen de kamers door verschillende materialen te gebruiken zoals vloerbedekking, gordijnen en vitrage. Ook voelbare markeringen op deuren, kasten en opbergdozen, helpen bij de oriëntatie in huis. Vermijd harde geluiden, deze worden juist als storend ervaren.
5. Techniek in huis
Zorg ervoor dat elektrische apparaten en afstandsbedieningen in huis goed opvallen. Gebruik ook hier contrasterende kleuren. Zet de tv in een hoek van 90 graden ten opzichte van het raam. Zorg voor een telefoontoestel met grote knoppen. Bij voorkeur met een snoer zodat het niet kwijtraakt.
Plaats schakelaars en stopcontacten in elk vertrek in dezelfde verhouding ten opzichte van de deur. Plaats ze op voelhoogte (120 cm) in een kleur die duidelijk contrasteert met de wand. Nog beter is een wandcontactdoos met ledverlichting. Behalve schakelaars kunt u gemakkelijk te bedienen thermostaatkranen plaatsen om verbranding te voorkomen. Of denk ook aan een sprekende wekker of trilplaat voor onder het hoofdkussen.
Meer tips treft u in het online demohuis. Hierin ziet u per vertrek alle mogelijke aanpassingen voor mensen met een visuele beperking.
Oplossing
Nog even de oplossing van de vraag bovenin. Heeft u geklikt op het tweede oranje vlak van rechts in de bovenste rij? Dan is uw vermogen om contrast te zien in orde!
Bronnen: oa. Wonen met een visuele beperking, L. Altena & C. van Schie, Hoogeschool Utrecht in opdracht van Uneto VNI, Aanpassingen voor in en om het huis bij een visuele beperking, Kennispleingehandicaptensector.nl
