'Schokkend nieuws' over statische elektriciteit

Statische elektriciteit is niet te vergelijken met stroom uit het stopcontact. Statische schokken ontstaan door een verstoorde balans tussen protonen en elektronen. Een proton is een positief elementair geladen deeltje en een elektron is een negatief geladen deeltje. Tegenpolen stoten elkaar vaak af, maar ze trekken elkaar net zo graag aan. Zo ook elektrische tegenpolen. 

Onweer is ook een vorm van statische elektriciteit

Onweer is ook een vorm van statische elektriciteit. Een wolk wordt een onweerswolk wanneer regendruppeltjes langs elkaar heen wrijven. De wolk ontlaadt zich doormiddel van bliksem. De aarde is positief geladen en de onweerswolk negatief. De tegenpolen willen naar elkaar toe, dus slaat de bliksem richting de grond en zien wij dit prachtige natuurverschijnsel. 

Door 'wrijving' laadt u elektrisch op

Bij statische elektriciteit bij uzelf is het net zo. Door wrijving raakt u statisch negatief geladen. Als deze elektrische deeltjes niet kunnen wegvloeien naar de aarde, loopt de energieinhoud zo hoog op dat uw haar letterlijk overeind staat. De ontlading ontstaat dan bij aanraking van positief geladen deeltjes die bijvoorbeeld in het tapijt, kleding, metaal of zelfs op de kat zitten. En dat voelt u als een schokje, of soms zelfs een behoorlijke schok met een vonkje. 

Waarom krijgt u vooral schokjes op koude dagen?

Maar waarom hebben we deze statische elektriciteit vooral op koude dagen? Statische elektriciteit ontstaat vooral met droge lucht. Dit komt in Nederland vaker voor in de winter. Ook de verwarming in uw huis speelt een rol. De koude droge omgevingslucht wordt verwarmd door de verwarming. Warme lucht bevat meer vocht dan koude lucht. Bij het verwarmen en ventileren wordt de koude lucht nóg droger. Normaal gesproken ligt de luchtvochtigheid buiten tussen de 85 en 90 procent. In een woning rond de 50 procent. Maar wanneer het buiten vriest, daalt de luchtvochtigheid buiten naar 35 procent en in uw woning soms zelfs naar 20 procent. Dit is helemaal niet erg, maar de kans op schokjes is daardoor wel veel groter. Bij aanraking van een metalen object kan er dan zelfs een vonkje ontstaan. 

Kleding, vloerbedekking en onze huid zorgen ook voor statische elektriciteit

Ook andere materialen veroorzaken bij wrijving statische elektriciteit. Bijvoorbeeld onze huid, kleding, schoenzolen, vloerbedekking, plastic stoelen etc. Ook met een ballon wekt u statische elektriciteit op. Wrijf 'm maar eens over uw haren en u ziet dat die gelijk omhoog staan en aan de ballon blijven plakken. Kunststof wekt meer statische elektriciteit op dan natuurlijke stoffen zoals leer, linnen en katoen. 

Hoe voorkomt u een elektrische schok in uw woning?

Als u de luchtvochtigheid in uw woning aanpakt, bent u al een heel eind. Met een hogere luchtvochtigheid vormt er een vochtlaagje om uw huid en haar. Vocht geleidt negatieve lading erg goed. Zo goed dat we eigenlijk niets merken van een ontlading. Een goede balans van de luchtvochtigheid in uw woning is overigens ook belangrijk voor uw gezondheid. U voorkomt hiermee ook hoofdpijn, een droge huid en droge ogen. 

Hoe verhoogt u de luchtvochtigheid in uw woning?

De meest functionele oplossing is een luchtbevochtiger of koudwaterverdamper. Simpelere oplossingen zijn een waterfontijntje, veel planten met een groot bladoppervlak, waterbakjes aan uw radiator of natte handdoeken die u hier en daar ophangt. 

Let op uw kleding met droog, koud weer

Bepaalde kleding wekt ook vaker een elektrische ontlading op. Dit gebeurt vooral bij stoffen zoals fleece, nylon of acryl. Bij natuurlijke stoffen zoals katoen of linnen gebeurt dit veel minder snel. Dit heeft te maken met de materiaaleigenschappen van de stoffen. Rubberzolen veroorzaken ook veel vaker schokken dan schoenen met leren zolen. Maar, ook natuurlijke stoffen kunnen zorgen voor statische elektriciteit, zoals zijde, wol en bont. Het gaat dus niet op dat alleen kunststoffen deze schokjes veroorzaken. 

Vervang metalen deurknoppen

Heeft u echt veel last van statische elektriciteit in uw woning? Dan is het een idee om uw metalen deurkrukken te vervangen voor kunststof of houten deurkrukken. Hier krijgt u in ieder geval nooit een schok van. 

Wasverzachter en antistatische spray

Wasverzachter met een antistatische eigenschap voorkomt elektrische schokjes die ontstaan in uw kleding. Voor vloerbedekking, stoelen en andere materialen kunt u een antistatische spray gebruiken. 

Wat doet statische elektriciteit met uw gezondheid?

Er is geen wetenschappelijk bewijs dat statische elektriciteit een risico vormt voor uw gezondheid. Wel vormt een vonkje - ontstaan door een ontlading - een risico wanneer u in de buurt bent van explosieve stoffen of gassen. Staat u te tanken? Let dan wel goed op. Een schokje waar een vonk uit ontstaat heet in de techniek een Electrostatic discharge (ESD. 

Statische elektriciteit heeft wél gevolgen voor uw elektronica in huis

Statische ontlading heeft voor uw elektronica in uw woning soms wel gevolgen. De printplaten in elektronica kunnen door de ontladingen beschadigen. Apparaten werken hierdoor slechter en gaan sneller stuk. 

Uzelf pijnloos ontladen: zó doet u dat

Voelt u dat alle haartjes op uw lichaam rechtop staan? Dan is de kans op de elektrische schok groot. Hoe kunt u uzelf toch nog pijnloos ontladen? De simpelste manier is om met uw vingernagel een metalen object aan te raken. Er volgt gelijk een ontlading, maar wel een pijnloze. Dit komt omdat de nagel gevoelloos materiaal is. Net als ons haar. Pijn voelt u dan niet. Ook wanneer u uit de auto stapt en de deur aanraakt, ervaart u vast weleens een schok. Ook dit kunt u voorkomen. U pakt het metaal van de deur vast vóórdat u een voet op de grond zet. Of u doet de deur dicht door een duwtje tegen het raam te geven. Deze is niet van metaal en zorgt niet voor een schok.

Alle antischoktips op een rij:

• Verhoog de luchtvochtigheid in uw woning met koud en droog weer
• Draag linnen of katoenen kleding
• Draag schoenen met leren zolen
• Gebruik wasverzachter met antistatische eigenschappen
• Gebruik antistatische spray voor uw tapijt en meubelstukken
• Vervang uw metalen deurkrukken voor hout of kunststof
• Ontlaad uzelf als u voelt dat u statisch geladen bent, door bijvoorbeeld met uw nagel tegen een metalen object te tikken