Veilig op vakantie: 'gelukkig hebben we de foto's nog'

Gaat u op vakantie met een caravan, camper, boot of tent? Het is in alle gevallen belangrijk om vooraf goed na te denken over brandveiligheid. Zo neemt u waarschijnlijk veel spullen mee die op elektriciteit werken, zoals huishoudelijke apparaten en andere elektronica. Misschien zelfs domotica. Maar u heeft ook te maken met een gasinstallatie of losse gasflessen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over het weer, waar u totaal geen invloed op heeft. Genoeg elementen die uw vakantie om zeep kunnen helpen. Maar zo voorkomt u dat:

Hoe gaat u om met gas?

Voor een veilige vakantie is het van belang dat u op de juiste manier omgaat met een gasfles. Gasflessen zijn een groot risico voor brand in een caravan, camper of tent. Laat uw gasfles jaarlijks controleren door uw dealer. Dan weet u altijd dat u veilig kunt stoken en koken op vakantie.

Een gasinstallatie in uw camper of caravan voldoet aan veel eisen. Op deze manier houdt u uw installatie veilig:

• Houd gasflessen altijd uit de zon
• Vervoer gasflessen rechtop en zet ze vast
• Gasflessen horen in een speciale gaskast. Hierin zitten onderin ventilatieroosters die een eventueel lek afvoert. De roosters mogen dus nooit worden afgedekt.
• Gebruik de juiste drukregelaar tussen gasfles en gasapparaat. De vereiste gasdruk vindt u op het typeplaatje van het gasapparaat
• Sluit bij het verwisselen van de gasfles voor alle zekerheid de toestelkranen en blijf uit de buurt van open vuur. Roken tijdens het wisselen is uit den boze. Controleer de gasflesaansluiting na het verwisselen altijd op lekkage
• Zoek nooit met een lucifer of aansteker naar een gaslek. Gebruik zeepsop
• Open en sluit de gasfleskraan alleen met de hand (geen gereedschap). Controleer of de rubberen ring tussen gaskraan en drukregelaar onbeschadigd en schoon is, anders gaat dat ten koste van de afdichting
• Vul een lege gasfles niet zelf. Laat hem alleen vullen bij een erkend vulstation of ruil hem in voor een volle. Een vulstation houdt rekening met de vullingsgraad (maximaal 80 procent)
• Ventileer binnen goed, want een kooktoestel verbruikt zuurstof en veroorzaakt rookgassen. Zet minimaal een raam op een kier. Op deze manier heeft u ook minder last van condens
• Wilt u de gasinstallatie voor de kachel of koelkast tijdens de rit gebruiken (in het geval van een camper), monteer dan een speciale aanrijdingbestendige gastoevoer met automatische afsluiter op de plaats van de drukregelaar. Deze voorziening is overigens in veel landen verplicht. Schakel wel de kachel voor het naderen van een tankstation uit.

Test het thermokoppel

Veel gastoestellen zijn tegenwoordig uitgerust met een thermokoppel die de gastoevoer afsluit als de vlam ongemerkt uitgaat. Of het thermokoppel goed werkt, kunt u als volgt controleren: steek het gas aan en laat het apparaat enige tijd branden. Draai het gas uit en wacht enkele tellen. Bij een goede werking hoort u binnen dertig seconden een zachte tik ten teken dat de gastoevoer weer sluit.

Gas bij de tent

Tentkampeerders gebruiken vaak omruiltankjes of wegwerpblikjes met gas. Een gastank gebruik je voor grotere kooktoestellen en barbecues in combinatie met een gasslang en een gasdrukregelaar. Wegwerpblikjes gebruik je voor lichtgewicht kamperen en klein kooktoestellen (1 of 2-pitters en gaslampen), soms ook voor gasbarbecues. Er zijn twee soorten: blikken mét en zonder veiligheidsventiel. Bij wegwerpblikken met een veiligheidsventiel sluit het ventiel de gastoevoer af.
Verwisselen van gasblikken kan altijd. Bij een doorprikblikje moet het gasblikje helemaal leeg zijn. U kunt dit checken door het blikje te schudden. Gebruik geen butaangas bij temperaturen beneden de 4 ºC. Het gas verdampt dan niet meer en blijft vloeibaar in de fles.

Op de volgende manier zorgt u voor extra veiligheid in en rondom uw tent:

• Zet het gastoestel niet te dicht bij het tentdoek en gebruik bij het koken een metalen spatscherm.
• Gebruik geen wegwerptankjes die ouder zijn dan drie jaar.
• Sluit de gaskraan van de gasfles indien het gastoestel niet wordt gebruikt.
• Verwissel brandstofflessen altijd buiten de tent.
• Laat apparaten die direct op de fles zijn aangesloten, altijd eerst afkoelen voor het wisselen.
• Het ANWB-advies is om oranje propaanslangen elke vier à vijf jaar te vervangen en de zwarte butaanslangen elke twee jaar. Tussentijds moet u wel regelmatig controleren op beschadigingen en scheurtjes.
• Een gasdrukregelaar is na circa tien jaar aan vervanging toe. Een kapotte drukregelaar geeft kans op een steekvlam.
  
  Tenten zijn gemaakt van brandbaar materiaal. Hoewel sommige tenten een vlamvertragende laag hebben, sluit dat brand niet geheel uit. Daarom wat extra veiligheidstips:
  

• Zet het kooktoestel stabiel neer en liefst zo ver mogelijk bij het tentdoek vandaan.
• Gebruik tijdens het koken een spatscherm tussen kooktoestel en tentdoek.
• Blijf tijdens het koken in de buurt van het kooktoestel.
• Kook nooit in de binnentent of de slaapcabine.
• Gebruik in een tent geen kaarsen.
• Hang gas-, petroleum- of benzinelampen niet te dicht bij het tentdoek. Zet ze ook niet op een losstaand tafeltje in de tent.
• Laat spuitbussen met drijfgassen niet in een afgesloten tent liggen. Als de zon op het doek staat, kan de temperatuur binnen gemakkelijk oplopen tot boven 50 ºC.

Gas op de boot

Een gasleiding aan boord moet overal goed zichtbaar zijn en mag niet onder de waterlijn of door motor- en accuruimten lopen. Het is ook aan te raden een rook- en koolmonoxidemelder aan boord op te hangen.

Gebruik op de boot altijd propaangas.

• Gebruik zo min mogelijk koppelingen. Maak liever een bocht in de leiding.
• Gebruik voor aftakkingen een goedgekeurd afsluiterblok/verdeelblok (bijvoorbeeld van Truma). Dat geeft minder verbindingen en dus minder kans op lekkages.
• Gebruik voor alle verbindingen alleen knelfittingen, en voor zacht koperen pijpen steunbussen om insnoering te voorkomen.
• Zorg voor voldoende uitzettingsruimte.
• Gebruik bij schotpassages een schotdoorvoer.
• Zorg dat de leiding goed is gebeugeld.
• Sluit kachels, geisers, kooktoestellen en koelkasten altijd aan met een aansluitkraan.
• Sluit kachels en geisers aan op een vaste leiding.
• Gebruik voor kooktoestellen en koelkasten een flexibele leiding van maximaal een meter.
• Zet gasflessen altijd rechtop en hou ze vrij van brandbare voorwerpen en ontvlambare vloeistoffen.
• Controleer gasleidingen regelmatig op haarscheurtjes. Vervang ze in ieder geval elke vijf jaar.
• Zorg voor goede ventilatie om koolmonoxidevergiftiging te voorkomen. Hang bij voorkeur ook een CO-melder op, zodat je tijdig gewaarschuwd wordt voor een eventuele vergiftiging. Vergeet ook de rookmelder niet.

Veilige elektriciteitsinstallatie aan boord van uw boot, caravan of camper

U neemt ongetwijfeld elektrische apparaten mee op vakantie. Het is belangrijk dat u hiervoor apparaten gebruikt met een laag stroomverbruik. Neem dus niet uw flitsende combi oven/magnetron mee in de camper of caravan, maar gebruik een klein campingoventje. Hierdoor is de kans op brand al aanzienlijk kleiner. 

Een paar tips voor de elektrische installatie aan boord:

• Zorg ervoor dat de elektrische installatie beveiligd is met zekeringen én een aardlekschakelaar. Zekeringen voorkomen kortsluiting. De aardlekschakelaar controleert of de stroom die binnenkomt er na gebruik ook weer uitgaat. Zo niet (er lekt stroom, waardoor alle metalen delen onder stroom kunnen komen te staan), dan schakelt hij razendsnel de spanning uit.
• Zet een eventuele tweede accu in een aparte bak in de bankkast met een luchtafvoer (ventilatie) naar buiten, want tijdens het opladen kan explosief 'knalgas' ontstaan.
• Gebruik alleen blauwe, spatwaterdichte CEE-stekkers in combinatie met een kabel van neopreen. Deze kabels zijn te herkennen aan het opschrift H07RNF, 07RN of RN. Voor verloopsnoeren geldt hetzelfde. Om te voorkomen dat de stekkerverbinding de grond raakt, mogen ze niet langer zijn dan 40 cm.
• Als de camping een afgesloten elektriciteitskast heeft, kun je hier veilig stroom van betrekken. Het komt echter ook voor dat er een plankje met een paar stopcontacten in de boom hangt. Minimaal moet zo'n aansluiting voorzien zijn van randaarde. Zo niet: liever zonder stroom dan onder stroom!
• Sluit het verlengsnoer altijd eerst op de caravan en kampeerauto aan en dan pas op de stroompaal.

Elektriciteit in tent en vouwwagen

Ook in tenten en vouwwagens kunt u gebruikmaken van 230 voltgebruik. Dat kan op een veilige manier met een speciale tent- of vouwwagenunit. De eenvoudigste uitvoering heeft drie stopcontacten met randaarde en een automatische zekering. Voor optimale zekerheid neemt u een exemplaar met aardlekschakelaar.

Als de auto bij de tent mag staan, kunt u voor de 12-volt-verlichting van de autoaccu gebruikmaken. Dat kan via de aansteker, of rechtstreeks met 'krokodillenklemmen' op de accu zelf. Daarnaast zijn er speciale haspels die op de 12-poligestekker naast de trekhaak van de auto passen. Overigens is een autoaccu niet onuitputtelijk. Behalve verlichting kunt u er een koffiezetapparaat op aansluiten, maar een 12-volt-koelkast is wel te veel van het goede. Met maximaal vier uur is de accu dan wel leeggetrokken.

Veiligheidstips over elektriciteit

• Koop een unit met aardlekschakelaar. Deze controleert of er stroom weglekt en zo ja dan schakelt hij de stroomtoevoer uit.
• Zorg bij gebruik van elektriciteit (230 en 12 volt) voor goede bedrading, aansluitingen en zekeringen. Dat voorkomt kortsluiting.
• Houd uw kinderen uit de buurt van alles wat met elektriciteit te maken heeft.

Brandblusser en/of blusdeken

Zorg ervoor dat u een brandblusser en/of blusdeken heeft. Of u nu met een caravan, camper, tent of boot op vakantie gaat. Hiermee kunt u snel een beginnende brand blussen.

Toch brand, en nu?

Op de boot

Bij brand aan boord moet u nooit risico nemen. Breng te allen tijde de opvarenden in veiligheid. Ook als dat betekent dat ze in het water moeten springen. Gelukkig is bij een boot altijd bluswater in de buurt. Zorg er dan ook voor dat er een emmer aan een lijn binnen handbereik is. Maar ook die brandblusser is van levensbelang.

In de caravan, camper of tent

• Verwijder gasfles(sen) uit de omgeving van de brand
• Breng uzelf en omstanders in veiligheid
• Meld de brand bij de receptie (indien mogelijk)
• Waarschuw andere campinggasten en breng zoveel mogelijk mensen in veiligheid
• Probeer ervoor te zorgen dat de brand niet groter wordt, door ramen en deuren te sluiten
• Zorg voor een vrije aanrijroute voor de brandweer
• Geef de brandweer informatie over eventuele slachtoffers en hoe de brand is ontstaan

Als het weer niet mee zit

Wanneer u op vakantie gaat met de tent bent u kwetsbaarder voor weersomstandigheden dan wanneer u met de camper, caravan of boot gaat. Elke tent is gevoelig voor wind. Zorg er dan ook voor dat u goed voorbereid bent:

• Leg spullen die kunnen wegwaaien in de tent en controleer alle afspanpunten als u de tent achterlaat.
• Veranker de tent vanaf circa windkracht 7 (harde wind), afhankelijk van het model.
• Verwijder de delen waar de wind onder kan slaan (luifels en aangebouwde delen), rol ze op of sla ze neer.
• Zet de slikranden met haringen of stenen vast. Let er vooral op dat het tentdoek goed strak staat, anders kan het scheuren.
• Zijn de vooruitzichten slecht, zorg dan dat een hamer, stormlijnen en evenals laarzen, regenkleding en een zaklantaarn.

Stormlijnen

Gebruik bij harde wind de stormafspanpunten die bij boogstok- en tunneltenten zitten. Bevestig de extra scheerlijnen daaraan en breng de tent op spanning. Bevestig bij noktenten extra scheerlijnen op de stokken en span die diagonaal af. Is de voorspelling windkracht 10 of hoger, dan kunt u de tent beter afbreken. Gebruik de kleinste tent, de auto of de kantine dan als noodonderkomen.

Onweer en bliksem

De kans dat de bliksem inslaat is maar klein, maar een tent biedt geen enkele bescherming tegen een blikseminslag. De kans op een directe inslag is het grootst als uw tent in het open veld, aan het water of vlak bij een boom staat. Er bestaat echter ook gevaar voor een indirecte inslag. Zet de tent daarom liever niet in de buurt van metalen afrasteringen, alleenstaande bomen, laaghangende takken of aan de rand van een bos.

Tijdens een onweersbui bent u in een auto of caravan betrekkelijk veilig. Zoek daarom daar een schuilplaats. Gaat dat niet, hurk dan in het midden van de tent op een droge mat en blijf zo ver mogelijk bij de tentstokken vandaan. Metaal is een goede geleider en kan zorgen voor een indirecte inslag. 

Blijf bij een boot bij een vermoedelijke blikseminslag in de metalen mast altijd weg van alle metaal in de boot. Het is aan te raden om bij slecht weer een haven op te zoeken. Bent u niet in de staat de haven te bereiken voordat het noodweer uitbreekt? Tuig uw (zeil)boot in dat geval snel af en probeer hem voor anker te leggen. Het enige wat u dan kunt doen is wachten tot de storm overwaait. De perfecte tijd voor een spelletje Monopoly. 

Natuurlijk wordt uw vakantie fantastisch

Nu u op de hoogte bent van alle risico's, bent u overal op voorbereid. Een fantastische vakantie wacht op u. Of u nou met de boot, caravan, camper of tent gaat: Thuiscomfort wenst u alvast een fijne vakantie toe!