De bevolkingsopbouw van ons land verandert, met in zijn kielzog de zorg en de financiering daarvan. Verschillende partijen denken na over hoe onze toekomstige zorg eruit moet zien. Zorg die zowel binnen de ziekenhuismuren wordt verleend als daarbuiten. Kwalitatief, betaalbaar en met oog voor de wensen en het welbevinden van de patiënt.
Symposium Thuis in de zorg van morgen door VUmc stelt positieve gezondheid centraal
Ter gelegenheid van haar vijftigjarig bestaan organiseert het VU medisch centrum in Amsterdam het symposium Thuis in de zorg van morgen voor zorgprofessionals. Onder leiding van dagvoorzitter Astrid Joosten wordt deze dag de toekomst van de zorg tegen het licht gehouden. Drie belangrijke uitkomsten delen we graag met u.
1. Ketensamenwerking cruciaal
In zijn openingswoord van het symposium geeft Wouter Bos, Bestuursvoorzitter VUmc, direct aan hoe belangrijk samenwerking tussen partijen in de zorg is: “…Een van die vragen is of we er goed in slagen om aan de kwetsbaarste burgers in termen van de zorg die we hen leveren ook de kwaliteit van leven te bieden.
De reden dat dat soms best moeilijker is dan die ogenschijnlijk simpele vraag, suggereert al dat geen enkele partij dat in z’n eentje kan.
Het moet gebeuren door vaak heel ingewikkelde samenwerkingsverbanden. Tussen verschillende partners. Met verschillende verantwoordelijkheden. Met verschillende financieringssystemen die erachter hangen. Met verschillende bazen of organen waaraan gerapporteerd moet worden. En dan toch allemaal op de een of andere manier zo in elkaar geklonken dat het uiteindelijk ten bate van de kwetsbaarste mensen de beste zorg oplevert.”
38 zorgverleners over de vloer en niemand weet het van elkaar
In de paneldiscussie Hoe krijg je de zorg 3-hoog achter wordt nog eens duidelijk wat er gebeurt als het ontbréékt aan samenwerking en/of coördinatie. Brede praktijkverpleegkundige Atena Shirazi deelt het voorbeeld van een probleemgezin waarbij uiteindelijk maar liefst 38 (!) hulpverleners betrokken zijn, zonder dat deze partijen dit van elkaar weten. Dit wekt ook shoppen van zorg in de hand, waarbij patiënten na een afwijzing door de ene partij hun zorgvraag rustig nogmaals bij andere zorgverleners neerleggen. Een onwenselijke situatie.
2. Kwaliteit van leven is meer dan fysieke gezondheid
Het is misschien wel dé centrale boodschap van het symposium. Gezondheid is meer dan: het afwezig zijn van kwalen, zoals de wereld gezondheidsorganisatie WHO dit ooit omschreef. In de keynote presentatie van Machteld Huber van het Institute for Positive Health komen naast Lichaamsfuncties 5 andere hoofddimensies naar voren die het welbevinden van een patiënt bepalen en daarmee zijn gevoel ‘gezond’ te zijn:
- Zingeving
- Kwaliteit van leven
- Mentaal welbevinden
- Dagelijks functioneren
- Sociaal maatschappelijk participeren
Deze manier van naar een patiënt kijken wordt ook wel positieve gezondheid genoemd. (Op mijnpositievegezondheid.nl vindt u meer informatie over dit onderwerp.) Steeds meer organisaties omarmen deze vernieuwende zienswijze. Zo wil Limburg de eerste positief gezonde provincie worden en Texel het eerste positief gezonde eiland. Ook de huisartsenopleiding van het AMC besteedt aandacht aan positieve gezondheid, zo vertelt Jettie Bont die deze organisatie leidt.
Een bevinding van Machteld Huber op dit vlak leidt tijdens het symposium tot hilariteit in de zaal: patiënten en verpleegkundigen onderschrijven deze manier van werken en denken. Universitair geschoolden en beleidsmakers denken nog vooral vanuit het lichamelijk beter maken van patiënten. Zij ‘zien’ het vooralsnog niet, met als resultaat het aanbieden van ‘bemoeizorg’.
Lekker uitslapen moet mogen, toch?
Wat positieve gezondheid kan betekenen voor patiënten, komt aan bod in een film vanuit de wijkverpleegkunde. Hierin geeft een mondige, Amsterdamse patiënt aan dat hij ‘helemaal niet zit te wachten op al die verpleegsters over de vloer.’ Meneer wil op zijn oude dag lekker uitslapen en in zijn pyjama de hele dag in huis rondlopen. Maar dit gaat niet, doordat er elke dag om acht uur ’s ochtends wijkverpleegkundigen bij hem aanbellen, om zijn wonden te verzorgen.
Er wordt naar een oplossing gezocht. Door afspraken te maken over een ‘verpleegkunde-vrije dag’ per week, ontvangt meneer gevoelsmatig veel betere zorg. Zelfs als het niveau van de geleverde zorg uiteindelijk minder intensief is. Natuurlijk worden er duidelijke afspraken gemaakt over de gevolgen van zijn keuze. Want minder wondverzorging kan vanzelfsprekend van invloed zijn op het verloop van zijn aandoening. Meneer neemt dat voor lief en stemt van harte in met een wekelijkse uitslaapdag.
3. Toename ‘stapelziekten’
Waren het in het verleden vooral infectieziekten waaraan mensen overleden, tegenwoordig zijn het vooral chronische ziekten die ons vellen. Een volgende stap is dat er – onder invloed van het groeiend aantal ouderen in de samenleving – een groei te zien is in het aantal patiënten met stapelziekten. Zij leiden dus aan meerdere ziekten tegelijkertijd en al die ziekten hebben ook weer invloed op elkaar.
Dit vraagt om een andere kijk vanuit de medische wereld. Waar tot nu toe elke aandoening apart wordt behandeld, moet er in toenemende mate naar het geheel worden gekeken. Specialistische zorgverleners worden generalisten.
Daarbij fungeert het ziekenhuis als een soort ‘last resort’ en blijven mensen langer thuis wonen, op steeds hogere leeftijd. Of móeten zij langer thuis blijven wonen, zoals tijdens het symposium een corrigerende vraag vanuit de zaal klonk? Daarbij is de vraag bovendien wat ‘thuis’ is. Zijn het de bakstenen waarin we wonen? Of is dat het verzorgingstehuis waar mensen liefdevol verzorgd worden en zij zich direct ‘thuis’ voelen?
Persoonlijke verhalen
Geen hoofdpunt, maar wel degelijk opvallend tijdens het symposium, is dat het onderwerp ouder worden en langer zelfstandig thuis wonen iederéén raakt. We kennen allemaal mensen in onze omgeving die dit betreft – vanuit onze rol als familielid, mantelzorger of op andere wijze.
Zo deelt Astrid Joosten het verhaal over haar dementerende moeder en zendt een duidelijk aangedane hoogleraar ouderengeneeskunde & ethiek van de zorg van VUmc Cees Hartogh de deelnemers aan het symposium met een brok in de keel de pauze in, na een zeer persoonlijk verhaal over zijn onlangs overleden moeder. Het geeft aan hoe dichtbij en ingrijpend dit onderwerp is. Zelfs voor professionals!
VUmc van harte gefeliciteerd
Het is duidelijk dat de discussie over de toekomst van de zorg nog niet is afgesloten en de komende jaren luid zal doorklinken. VUmc, hartelijk dank voor het aangaan ervan en nog vele jaren toegewenst. In goede gezondheid!
